شهرستان سبزوار دارای ۹۳۰ هزار هکتار اراضی ملی است که حدود ۱۸۰ هزار هکتار آن زیر کشت جنگل های «تاغ» است به لحاظ قرار گرفتن سبزوار در منطقه کویری و وزش بادهای موسمی نقش تاغ ها در تثبت شن های روان پررنگ است علاوه بر این سرشاخه درختان تاغ یکی از علوفه های مورد علاقه شتران منطقه است که همین امر می تواند بستر مناسبی برای توسعه پرورش این گونه دام در شهرستان باشد.
اما با بروز مشکلات اقتصادی و کمبود کار بی مهری مردم روز به روز بر جنگل های تاغزار در سبزوار شدت می گیرد تا جایی که یک کیلو زغال تاغ با قیمت ۵ هزار تومان در بازار خرید و فروش می شود قاچاقچان زغال با آتش کشیدن درختان بخشی از جنگل های تاغ را که در حاشیه شهر سبزوار قرار دارد را از بین برده اند.
اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سبزوار دارای ۹ نفر قروغبان(مامور یگان حفاظت) است با توجه به گستردگی حوزه منابع طبیعی با این تعداد نیرو حفاظت از اراضی مشکل است علاوه بر این منابع طبیعی شامل مراتع، کوه ها و معادن نیز است که با این تعداد نیرو و عدم تجهیزات خودرویی سرکشی از جنگل های تاغ به سختی انجام می شود
لازم به ذکر است که ۶۲ هزار هکتار از اراضی ملی سبزوار دارای تاغ دست کاشت و ۱۲۱ هزار هکتار تاغ طبیعی و مخلوط با سایر گونه های گیاهی است
ضرورت جوان سازی تاغزارها
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سبزوار نخستین و بزرگترین مشکل تاغزارهای شهرستان را سن آن ها بیان کرد و گفت: جنگل های تاغ در منطقه از سال ۴۵ کاشته شده در حال حاضر سن تاغزارهای منطقه بین ۳۵ تا ۴۵ سال است در صورتی که سن دیر زیستی تاغ ها باید ۲۰ تا ۲۵ سال باشد.
«قاسم آخوندی» افزود: تغییرات اقلیمی و خشکسالی های پیاپی جنگل های تاغزار را به شدت تحت تاثیر خود قرار داده ریشه های این گونه های گیاهی در یک سطح در حال رقابت هستند ریشه ها از یک سطح خاک آب و مواد غذایی برداشت می کند به لحاظ اینکه جنگل های تاغ سبزوار تک گونه ای کشت شده اند تاغ ها وارد یک رقابت جدی می شوند و با کمبود بارندگی تاغزارها به سمت قهقرا(نابودی) پیش می روند.
وی بیان کرد: تاغ خاصیت جثت زنی دارد و هنگامی که به سن دیر زیستی می رسد آفت می گیرد اگر از سطح زمین حرس نشود آفت تاغ ها را می گیرد و جنگل به سمت نابودی خواهد رفت با انجام عملیات حرس از هر کنده تاغ ۵۰ جثت رشد می کند که این امر به جوان سازی تاغزارهای سبزوار کمک می کند.
مشکلات کاشت تک گونه ای
این مقام مسئول با بیان اینکه توان زیستی تاغزارها آماده و پذیرای این حجم سنگین از درخت تاغ نیست گفت: متاسفانه یکی از مشکلات عمده جنگل های سبزوار تک گونه ای کاشت شدن آنهاست بهرحال خشکسالی باعث بروز آفت در انواع گونه های گیاهی منطقه از جمله تاغ ها شده بسیاری از جنگل ها از سن اجرای طرح پرورشی گذشته و نمی توان برای جوان سازی آن کار کرد.
در صورتی که از سال ۴۵ جنگل های سبزوار با انواع گونه های گیاهی از جمله آتری بیلکس، عجو، اوشینال، قره داغ، اسکمبل، زالک و … کشت می شد عرصه های طبیعی سالمتری داشتیم.
فرسایش بادی در سبزوار
آخوندی افزود: به لحاظ قرار گیری سبزوار در منطقه کویری، ۴۸۶ هزار هکتار از اراضی شهرستان به شدت تحت تاثیر فرسایش باد از غرب به شرق است «باد قوس» به عنوان کانون بحران بیشترین فرسایش بادی را دارد این کانون با ۷۱ هزار هکتار در فاصله ۷۵ کیلومتری سبزوار قرار دارد که دارای کمترین پوشش گیاهی و شدیدترین بادهای موسمی است .
رئیس منابع طبیعی و آبخیزداری سبزوار گفت: اولویت کار ما مهار کردن کانون های بحران و تثبیت شن ها روان و بیابان زدایی است منابع طبیعی از سال ۸۴ اقدام به کاشت نهال در هزار هکتار از اراضی ملی و ۵ هزار هکتار بذرپاشی در منطقه کرده است این کار هر سال در حال انجام است اما متاسفانه به لحاظ کمبود اعتبارات ملی و استانی سطح احیاء سال به سال کمتر می شود بطوریکه امسال فقط ۱۵ هکتار از اراضی نهال کاری شد.
توانمند سازی روستائیان
آخوندی جنگل های حارث آباد و دولت آباد را از قدیمی ترین تاغزارهای شهرستان عنوان کرد و افزود: توسعه شهرنشینی و حاشیه نشینی باعث هجوم مردم به تاغزارها و نابودی جنگل ها شده است بخش قابل توجهی از تاغزارها در حاشیه روستاها هستند بحث توانمند سازی روستا ها، ایجاد اشتغال، ساخت صنایع تبدیلی برای حفظ جنگل ها مهم است.
وی اعلام کرد: در جامعه ای که فقر گریبانگیر مردم باشد اولین هجوم به سمت منابع طبیعی است روستایی در صورتیکه فقر باشد به هر تخلفی دست می زند هنگامی که قیمت زغال تاغ به ۵ هزار تومان می رسد افراد بیکار برای تامین مخارج زندگی خود چاره ای جزء به آتش کشیدن تاغ و تبدیل آن به زغال ندارند.
پرورش تاغزارها در ۵۰ هکتار از اراضی شهرستان
رئیس منابع طبیعی و آبخیز داری سبزوار با اشاره به طرح پرورشی بیان کرد: این طرح که برای جوان سازی تاغزارها انجام می شود تاکنون در جنگل های کلاته میر علی، دولت آباد، و حارث آباد انجام شده هنگامی که تاغ به سن دیر زیستی می رسد طرح قطع تک گزینی و عملیات حرس با توجه به نوع خشک شدن گیاه انجام می شود.
آخوندی به اجرای طرح پرورشی در ۵۰۰ هکتار از جنگل های سبزوار اشاره کرد و افزود: درختان آفت زده علامت گذاری می شود به لحاظ اینکه ممکن است آفت کل منطقه را از بین برد مزایده ای توسط اداره کل منابع طبیعی استان برای انتخاب پیمانکار برگزار می شود بعد از انعقاد قرارداد پیمانکار درختان مشخص شده را از ده سانتی متری زمین حرس می کند تا ۵۰ جثت جوان از تاغ ظاهر شود.
وی افزود: درختی که قطع می شود آفت جنگل است این کنده که دارای انواع بیماری است اگر داخل جنگل باقی بماند علاوه بر خطر آتش سوزی بحث سرایت موریانه ، سایر درختان را تهدید می کند با هماهنگی با اداره کل چوب ها از طریق مزایده به فروش می رسد و مبلغ آن به حساب خزانه دولتی واریز می شود.
این مقام مسئول با ابراز خرسندی از اینکه با جمع آوری قلیانسراها حرکت خوبی در حفظ جنگل های تاغزار انجام شد گفت: بهره برداری غیر مجاز قاچاقچان زغال آسیب جدی به تاغزارها وارد کرده بود با توجه به کمبود نیرو و تجهیزات رصد کردن تمام منطقه برای قروغبانان منابع طبیعی دشوار است .
آخوندی به ۸۹ فقره تشکیل پرونده در این مورد اشاره کرد و افزود: سال گذشته بیش از ۴ تن زغال از متخلفین کشف شد که مبلغ ۲۶ میلیون تومان جریمه نقدی محکوم شدند.
منبع: سبزوار نیوز/
